Testy manualne i automatyczne – jakie podejście wybrać i dlaczego?

​

W świecie rozwoju oprogramowania nie ma jednej uniwersalnej ścieżki testowania. Każdy projekt rządzi się swoimi prawami, a wybór między testami manualnymi i automatycznymi powinien wynikać z jego specyfiki. W tym artykule przyglądamy się, czym różnią się te dwa podejścia, jakie mają mocne i słabe strony oraz kiedy warto postawić na jedno z nich – a kiedy umiejętnie je połączyć.

Testowanie oprogramowania to kluczowy element cyklu życia aplikacji, który pozwala na wykrycie błędów oraz zapewnienie jakości. Możemy wyróżnić dwa podstawowe podejścia do testowania: testy manualne i testy automatyczne. Oba mają swoje zalety, wady i zastosowania w różnych typach projektów.

Czym są testy manualne?

Testy manualne polegają na ręcznym sprawdzaniu funkcjonalności aplikacji przez testera. Tester wykonuje przypadki testowe, obserwuje wyniki i porównuje je z oczekiwanym zachowaniem.

Zalety testów manualnych

Wśród zalet testów manualnych można wymienić:

• elastyczność: możliwość łatwego dostosowania do nowych scenariuszy i szybkiego reagowania na zmiany w projekcie.
• są tanie w krótkiej perspektywie: brak potrzeby tworzenia i utrzymywania skryptów testowych.
• zapewniają lepsze wyczucie użyteczności: testerzy mogą wychwycić błędy związane z UX/UI, które trudniej zauważyć w testach automatycznych.
• są łatwiejsze do wdrożenia: nie wymagają specjalistycznej wiedzy technicznej.

Wady testów manualnych

Mimo licznych zalet, warto mieć na uwadze również wady, jakie wiążą się z testami manualnymi:

• czasochłonność: każdy test musi być wykonany indywidualnie, co sprawia, że proces testowania jest wolniejszy.
• brak skalowalności: w dużych projektach trudno jest ręcznie przetestować każdą funkcjonalność.
• podatność na błędy ludzkie: rutyna i monotonia mogą prowadzić do przeoczenia błędów.

Do jakich projektów warto stosować testy manualne?

Warto stosować testy manualne w:

• projektach z dynamicznie zmieniającym się interfejsem: gdy aplikacja jest w fazie intensywnego rozwoju, a UI często ulega zmianom – automatyzacja staje się kosztowna i trudna w utrzymaniu. Testy manualne pozwalają szybciej reagować na zmiany.
• testach eksploracyjnych i UX/UI: ludzki osąd jest niezastąpiony w odkrywaniu nietypowych błędów oraz ocenie użyteczności, intuicyjności i estetyki interfejsu.
• projektach z ograniczonym budżetem lub czasem: gdy zasoby są ograniczone, testy manualne umożliwiają szybkie rozpoczęcie pracy bez inwestycji w infrastrukturę i skrypty automatyczne.
• testach jednorazowych lub nieregularnych: w przypadkach, gdy scenariusze testowe nie są często powtarzane, ręczne testowanie jest bardziej opłacalne i elastyczne niż tworzenie automatyzacji.

Czym są testy automatyczne?

Testy automatyczne to proces, w którym narzędzia i skrypty testowe wykonują testy bez udziału człowieka. Testerzy piszą skrypty testowe, które potem mogą być uruchamiane wielokrotnie.

Zalety testów automatycznych

Wśród zalet testów automatycznych można wymienić:

• szybkość i wydajność: skrypty mogą wykonywać dużą liczbę testów w krótkim czasie, szczególnie w przypadku testowania regresji.
• powtarzalność: automatyzacja eliminuje ryzyko błędów ludzkich, które mogą się pojawić przy ręcznym testowaniu.
• skalowalność: idealne do dużych projektów z licznymi scenariuszami testowymi.
• opłacalność w dłuższej perspektywie: raz przygotowane skrypty mogą być wielokrotnie używane.

Wady testów automatycznych

Podobnie jak testy manualne, również testy automatyczne posiadają pewne wady i ograniczenia. Możemy wśród nich wymienić:

• wysokie koszty początkowe: tworzenie skryptów testowych wymaga czasu, zasobów oraz wiedzy technicznej.
• utrzymanie: automatyzacja wymaga regularnej aktualizacji skryptów, szczególnie przy częstych zmianach w aplikacji.
• brak zdolności adaptacyjnych: skrypty nie wykrywają błędów UX/UI ani nie reagują na sytuacje nieprzewidziane.

Do jakich projektów stosować testy automatyczne?

Testy automatyczne są szczególnie przydatne w:

• testowaniu regresji: przy częstych aktualizacjach i zmianach w kodzie testy automatyczne pozwalają szybko sprawdzić, czy nowe funkcje nie wprowadziły błędów w istniejących funkcjonalnościach. Więcej o testach regresji oraz innych rodzajach testów dowiesz się z naszego artykułu.
• projektach długoterminowych: koszt automatyzacji rozkłada się na długi czas trwania projektu.
• systemach o dużej skali: automatyzacja sprawdza się tam, gdzie liczba przypadków testowych przekracza możliwości ręcznego testowania.
• projektach z wysokimi wymaganiami co do powtarzalności: systemy krytyczne, jak np. aplikacje bankowe czy medyczne, gdzie stabilność i precyzja testów są kluczowe.

Testy manualne vs testy automatyczne – najważniejsze wady i zalety

Jak przygotować aplikację do testów automatycznych?

Warto pamiętać, że aplikację trzeba odpowiednio przygotować do testowania automatycznego. Obejmuje to:

• stabilność interfejsu użytkownika: testy automatyczne są podatne na zmiany w elementach interfejsu. Należy zadbać o unikalne identyfikatory elementów.
• zdefiniowanie kluczowych ścieżek testowych: należy ustalić, które funkcjonalności wymagają automatyzacji, by skupić się na tych najbardziej krytycznych.
• wybór odpowiednich narzędzi: narzędzia do automatyzacji (np. Selenium, Cypress) powinny odpowiadać specyfice projektu.
• zarządzanie danymi testowymi: trzeba zapewnić dostępność i powtarzalność danych testowych.

Czy warto automatyzować wszystkie testy?

Testy automatyczne nie zawsze są uzasadnione. Automatyzacja ma sens w przypadku:

• testów powtarzalnych (np. regresja).
• testów czasochłonnych i nużących w wykonaniu ręcznym.
• testów wymagających dużej precyzji.

Jednak testy eksploracyjne, UX/UI oraz sytuacje wymagające ludzkiego wyczucia najlepiej pozostawić testerom manualnym.

„Testy automatyczne i manualne wzajemnie się uzupełniają. Automatyzacja jest inwestycją, która w dłuższej perspektywie przynosi znaczące korzyści, szczególnie w testach regresji i projektach o dużej skali. Testy manualne pozostają jednak niezastąpione w obszarach wymagających ludzkiej intuicji i oceny. Kluczem do sukcesu jest odpowiednie dobranie podejścia testowego do specyfiki projektu oraz zrównoważone połączenie obu metod.”

– podsumowuje Zbigniew Michniowski vel Michniewski, Senior Quality Specialist w 3Soft.